Маё дзела цялячае (на белорусском языке)   ::   Черный Кузьма

- Ды я табе ўсю Бiблiю перагарну, - не здаецца Антонi, - там нiдзе не сказана, што ён уваскрос у нядзелю.

- Дурань ты з сваёю Бiблiяю, - гукае Грыгор.

Аблаяны Антонi абварочваецца назад i бачыць перад сабою Сучка, якi, разам з цэлаю грамадою зацiкаўленых мужчын, падышоў, каб "развесцi дурняў".

Растапырыўшы рукi, Антонi колькi хвiлiн стаiць моўчкi, а потым просiць Сучка:

- Такi-та ж вы, Сучок, вучоны па гэтай часцi, растлумачце гэтаму дурню, калi "ён" уваскрос, у суботу цi ў нядзелю!..

- У чацвер, - важна адчаканьвае Сучок i вызывае доўгi, несцiхаемы рогат сярод усiх мужчын.

Апусцiўшы голавы, Грыгор i Антонi разыходзяцца.

- А мне што, - моцна i адрывiста расказвае нешта, стоячы каля сцяны, Тодар Грыб.

- Маё дзела такое - дзень ды ноч, i суткi ўпроч. Бяры, кажу, крывулю ды бi ў рыла!..

Некалькi зацiкаўленых мужчын цiха слухаюць.

Нек зразу, неўзаметку, Тодар пераходзiць на палiтыку. Тады каля яго пачынае збiрацца вялiкi гурт. Тодар гаворыць спакойна - расказвае, але неўзабаве падыходзiць другi, не менш заядлы "палiтык", Хама Скрут, i пачынаецца гарачая спрэчка: Хама лiчыць сябе лепшым палiтыкам i стараецца "падсячы" Тодара.

- Вы думаеце, браткi, гэтак i будзе, - моцна i адрывiста гаворыць Тодар, - вось пагледзiцё, як вясною заварушацца. Будзе вайна. Вось пабачыце. Усё роўна спакою i парадку не будзе.

- Гэта ў цябе ў галаве няма спакою i парадку, - перабiвае яго Хама, чудзiла ты. Падумай сам, якая тут можа быць вайна: Францыя i Англiя думаюць сабе - ат, як спакойна, то i добра. Сядзем сабе цiха, бо як заварушымся, дык як паднiмуцца!.. Ты думаеш, не паднiмуцца?..

- Хто гэта? - пытае Тодар.

- А камунiсты тамашнiя; ты думаеш, там мала камунiстаў?

Тодар гладзiць пальцам па лбу i думае, што б тут сказаць.

- Дык вось, - кажа ён, пачакаўшы, - калi так многа камунiстых, дык тыя яшчэ скарэй заварушацца, каб змясiць iх.

- Ну, - сярдзiта цягне Хама, - недаждалi яны яшчэ iх змясiць.

- А ты думаеш, я вельмi чакаю, каб яны iх змясiлi, - апраўдваецца Тодар, - я зусiм гэтага не хачу... Я толькi кажу, што як нi круцi - вясною ўсё роўна нешта будзе.

- Што?

- Што-небудзь!

- Ат, ты ўсё роўна нiбы там быў i ўсё бачыў. Францыя i Англiя не такiя дурнi, як табе здаецца. Чаго яны маюць лезцi на ражон?

Тодар пачынае ўжо путацца, ён нiяк не можа зразумець, цi ёсць якая-небудзь карысць "варушыцца" Францыi i Англii, цi не. Думкi яго блытаюцца, i ён пытае:

- На якi ражон?

- Вось галава! - крычыць са смехам Хама. - Гэта так гаворыцца...

- А! - адказвае, зразумеўшы, Тодар. - Гэта значыцца...

- Гэта значыцца, - крычыць Хама, - што i ў iх там ёсць голавы. Думаеш, ты разумнейшы за Францыю i Англiю?!.

- Не дуры маёй галавы, - махае рукою Тодар, зусiм ужо збiты з панталыку, i хутчэй адыходзiцца ў другую старану. Але "палiтыка" не сцiхае, бо на яго месца становiцца трэцi "палiтык" - Антонi Вельскi. Сваiм салодзенькiм, высокiм галаском ён цягне:

- Не можа быць, каб "протчыя дзяржавы" не ўступiлiся. Вунь Мордух крывы ўчора прыехаў з Вызны, дык гаварыў, што там чутно...

- А ў Бiблii, дзядзька, пра гэта нiчога не чутно? - нi з сяго нi з таго пытае Сучок.

"Палiтыка" канчаецца несцiхаемым рогатам.

II

Вясковых прыйшло на сход усяго чалавек дваццаць, а з хутароў i дробных фальваркаў, якiя былi вакол вёскi, сабралася людзей у два разы больш.

Адчынiў сход член валiспалкома, ён жа i член валасной камячэйкi Мiкалай Козiч, малады чалавек, гадоў пад дваццаць два, з шырокiм i белым брытым тварам.

На кожным кроку свайго жыцця ён стараўся як-небудзь выдзелiцца з масы другiх людзей, хоць, к вялiкаму свайму гору, у глыбiнi сваiх думак i не мог лiчыць сябе лепшым, разумнейшым за другiх.

Гэта прымусiла яго ў свой час пайсцi ў партыю; цяпер ён быў загадчыкам валаснога аддзела асветы.