Справа Виктара Лукашэвича (на белорусском языке)   ::   Черный Кузьма

Але вам трэба была прычапка, каб памсцiцца мне, каб выжыць мяне адгэтуль. I што ж тады? Тады ўжо нiхто нiколi не будзе перашкаджаць вам, падфарбаваўшыся ў чырвоны колер, прыкрыўшыся рэвалюцыйнымi лозунгамi, сесцi сваiм шырокiм задам на ўсялякую жывую справу. I сядзець так, паводле вашага ж уласнага, нi то жартаўлiвага, нi то сталага, выслоўя: "Як Бог у нiрване". Я каб быў карыкатурыстам, я намаляваў бы вас у нiрване. Як-небудзь паказаў бы шмат усяго жывога, дзейнага, маладога, радаснага. I на ўсiм гэтым паважна супачывае шырокi зад.

Я не магу больш быць спакойным. Шырокаму заду я не дамся. Я моцны, раны мае пасля вайны з палякамi ўжо зажылi, i я зноў гатоў да паходу. I ў паход iду супраць хатняга шырокага зада. Бо рэвалюцыя не для таго, каб вызвалiць раней прыгнечаны худы зад, выкармiць з яго зад шырокi i пасадзiць у "рэвалюцыйную" нiрвану. Нiрваны ў нас няма! Рэвалюцыя вызвалiла не зад, а галаву. I наша бяда, што не ўсе ў нас навучылiся яшчэ бачыць, дзе галава, а дзе зад. Няма чаго выдумляць паклёпы на мяне за тое толькi, што я ўзняўся супраць усяго гэтага. Калi я захачу паглядзець камедыю, дык пайду ў тэатр, а тут мне не да гэтага. Не хачу зводзiць усё да гульнi ў цацкi. Я калi i малы быў, дык у цацкi не лiшне гуляў. Каб у мяне хоць кропля была павагi да вас, каб хоць кроплю бачыў я ў вас чалавечнасцi, нашай чалавечнасцi, я мог бы расказаць вам пра тыя "цацкi" жыцця, якiя спаткалi мяне з малых дзён маiх. Але не для вас мая споведзь. Нават калi здолееце ўплiшчыцца ў камiсiю па чыстцы апарату, калi вы нават якiм-небудзь нахрапным парадкам станеце за старшыню гэтай камiсii, i тады я нiводнага слова не скажу вам з сваей споведзi. Лепш быць выкiнутым на вулiцу, чым спавядацца шырокаму, падфарбаванаму начырвона заду.

Я той чалавек, якога вы сёння ў савецкiм друку, перад усёй краiнай рэвалюцыi, абазвалi контррэвалюцыянерам, выступаю на абарону рэвалюцыi! Каб абаранiць яе ад вас. Няхай мяне застрэляць цi павесяць, няхай хоць нада мною якi-небудзь паказальны судовы працэс вы зробiце, усё роўна я не адступлюся ад свайго.

Я не веру ў вас. Я веру толькi ў тое, што каб не вы, дык мы лягчэй iшлi б наперад. З-за той справы, пра якую тут не месца ўспамiнаць, з-за той асабовай нашай справы вы робiце на мяне паход, перавёўшы ўсё на партыйную, на грамадскую, на савецкую, на рэвалюцыйную, на ўсялякую, якую сабе хочаце, лiнiю. Што ж вы робiце з самiм разуменнем рэвалюцыi?! Што вы зрабiлi ўжо? У што вы ператварылi яго?!

У сваiм паклёпе на мяне, якi вы надрукавалi сёння ў газеце, вы гаворыце: "...Вiктар Лукашэвiч даўно вядомы як варожы нам элемент. На адкрытым пасяджэннi н-скага мясцкома перад усiмi работнiкамi прадпрыемства выступiў з сваёю контррэвалюцыйнаю прапановаю. Ён прапанаваў зусiм к святу не ўпрыгожваць клуба, святочнай вечарынкi не ладзiць. I сваiм гэтым выступленнем баламуцiў сход, так што аж некаторыя галасавалi ў яго руку. I толькi дзякуючы старшынi мясцкома Марынковiчу ўдалося правалiць гэтую прапанову, якая iмкнулася да таго, каб зусiм не было адзначана пралетарскае свята i каб рабочыя глядзелi на гэты дзень без павагi... Такiх лукашэвiчаў у нашай працоўнай сям'i не трэба. Iх трэба гнаць у шыю". От што вы пiшаце.

...Вы гатовы душыць усё маладое, дзейнае, абы самiм утрымацца ў ролi "начальства". Гэта ўжо ўрода ваша гэтакая. I са мною вы зводзiце асабовыя справы, спекулюючы справамi грамадскiмi..."

2. Запiскi

- Ты пасядзi каля яе, мусiць, ёй лепш, калi хто каля яе сядзiць. Сёння зранку i папаўднi, калi яна ляжала адна, дык усё спакою не мела. Хацела падняць галаву, вадзiла па хаце вачыма i нешта губамi шаптала. Але нiчога разабраць нельга i не чуваць.

-У яе i мову адабрала?

- Не гаворыць ужо дзён пяць. Каторы ўжо дзень слова ад яе не чулi... Ты пасядзi тут, у яе ў галавах. А як пачне цямнець, запалi лямну, у кухнi на акне стаiць.