Буранны паыстанак (на белорусском языке)   ::   Айтматов Чингиз

- А дзецi ж яго! Вось табе i на! Трэба ж iм найперш вестку падаць, а то ж як? Бацька памёр...

Едыгей спахмурнеў адчужана, яшчэ больш пасуровеў.

- Якiя нi ёсць, але ж дзецi, - казала Укубала, нiбы апраўдваючы каго, ведаючы, што Едыгею гэта непрыемна слухаць.

- Ды ведаю, - махнуў ён рукой. - Што ж я, нiчога не цямлю? Яно так, нельга без iх, але каб на тое воля мая, я iх блiзка не дапусцiў бы!

- Едыгей, гэта не наша справа. Няхай прыедуць i самi хаваюць. Размоў будзе пасля, не адмыешся...

- А што я, перашкаджаю? Няхай едуць...

- А калi сын не паспее з горада?

- Паспее, калi захоча. Пазаўчора яшчэ, калi быў на станцыi, сам тэлеграму адбiў яму, што, маўляў, так i так, бацька твой пры смерцi. Чаго болей! Ён сябе разумным лiчыць, павiнен зразумець, што да чаго...

- Ну калi так, то добра, - напэўна прымiрылася жонка з высновамi Едыгея i, усё яшчэ думаючы пра нешта сваё, што трывожыла яе, сказала: - Добра, каб з жонкай прыехаў, усё-ткi свёкра хаваць, а не каго-небудзь.

- Гэта ўжо самi няхай рашаюць. Што тут падказваць, не малыя ж дзецi.

- Яно так, канечне, - усё яшчэ сумняваючыся, згаджалася Укубала.

I яны змоўклi.

- Ну, ты не заседжвайся, iдзi, - нагадаў Едыгей.

У жонкi, аднак, было яшчэ што сказаць.

- А дачка ягоная - Анзада бедная - на станцыi з мужам сваiм, п'янтосам беспрабудным, ды з дзецьмi, ёй таксама трэба паспець на пахаванне.

Едыгей мiжволi ўсмiхнуўся, паляпаў жонку па плячы.

- Ну вось, ты цяпер пачнеш перажываць за кожнага... Да Анзады тут рукой падаць, з ранiцы падскочыць хто-небудзь на станцыю, скажа. Ты, жонка, зразумей адно - i ад Анзады, i ад Сабiтжана тым больш, няхай ён i сын, мужчына, карысцi будзе мала. Вось паглядзiш, прыедуць, нiкуды не дзенуцца, але будуць стаяць як госцi староннiя, а хаваць будзем мы, так ужо выходзiць... Iдзi i рабi, як я сказаў.

Жонка пайшла, потым спынiлася нерашуча i зноў пайшла. Але тут паклiкаў яе сам Едыгей:

- Не забудзь найперш да дзяжурнага, да Шаймердзена, няхай каго пашле замест мяне, я пасля адраблю. Нябожчык ляжыць у пустым доме, i побач нiкога, як можна... Так i скажы...

I жонка пайшла, кiўнуўшы. Тым часам на дыстанцыйным шчыце загуў, замiргаў чырвоным святлом сiгналiзатар - да раз'езда Баранлы-Буранны наблiжаўся новы састаў. Па камандзе дзяжурнага належала прыняць яго на запасную лiнiю, каб прапусцiць стрэчны, якi таксама быў ужо ля раз'езда, толькi ля стрэлкi з процiлеглага боку. Звычайны манеўр. Пакуль цягнiкi рухалiся па сваiх каляях, Едыгей аглядваўся часам на Укубалу, што iшла краем лiнii, - нiбы ён забыў нешта сказаць ёй. Сказаць, вядома, было што, цi мала спраў перад пахаваннем, усяго адразу не ўспомнiш, але паглядваў ён не таму, проста зараз ён зноў убачыў, як пастарэла, памiзарнела жонка, i гэта таксама вiдно было ў жаўтлявым святле чыгуначных лiхтароў.

"Значыцца, старасць ужо на плячах сядзiць, - падумалася яму. - Вось i дажылi - стары i старая!" I хаця здароўем бог яго не пакрыўдзiў, моцны быў яшчэ, але лiк гадам набягаў немалы - шэсцьдзесят, ды яшчэ з гадком, шэсцьдзесят адзiн было ўжо. "Глядзiш, гады праз два i на пенсiю могуць папрасiць", - сказаў Едыгей сам сабе без пасмiхання. Але ён ведаў, што не так скора пойдзе на пенсiю i не так проста знайсцi чалавека ў гэтых мясцiнах на ягонае месца пуцявога i рамонтнага рабочага, стрэлачнiкам ён бываў час ад часу, калi хто-небудзь захварэе цi пойдзе ў адпачынак. Хiба што хто паквапiцца на дадатковую аплату за аддаленасць i бязводнасць. Але наўрад. Iдзi пашукай такiх сярод цяперашняй моладзi.

Каб жыць на саразекскiх раз'ездах, трэба дух мець, а iнакш прападзеш. Стэп вялiзарны, а чалавек малы. Стэп абыякавы, яму ўсё роўна, добра цi блага табе, прымай яго такiм, якi ён ёсць, а чалавеку не ўсё роўна, што i як на свеце, пакутуе ён, душой хварэе, здаецца яму, што недзе ў другiм месцы, сярод другiх людзей яму б пашанцавала больш, а тут ён паводле поклiчу лёсу...