Апэрацыя Прусаки (на белорусском языке)   ::   Орлов Владимир (2)

---------------------------------------------

Орлов Владимир (2)

Апэрацыя 'Прусакi' (на белорусском языке)



Уладзiмiр Арлоў

Апэрацыя "Прусакi"

Сёмыя ўгодкi сьмерцi Ларысы Генiюш

Яшчэ й цяпер у зiмовую ранiцу, у тыя колькi хвiлiнаў сьцiшанага йснаваньня памiж яваю й сном, я магу зьнячэўку ўсьцешана падумаць: перад Калядамi паеду да Бабулi.

Так мы называлi яе мiж сабою ў гаворках, у лiстох i ў тэлефонных перамовах - зь любасьцю, а таксама (уважаючы на "товарища майора") з асьцярогаю. Зрэшты, мяркую, "товарнищ майор" цудоўна ведаў, што Бабуля - гэта Ларыса Антонаўна Генiюш.

Мо калi-небудзь я напiшу пра ўсё гэта больш падрабязна. Пра тое, як мы зь Сержуком Сокалавым грэлiся пасьля марознае дарогi ля печкi, i Бабуля, што кагадзе ўзрадавана называла нас "сакалянятамi i арлянятамi", раптам нядобра блiснула вачыма. "А хто вас, хлопчыкi, да мяне прыслаў?" Пра бандэролькi зь лекамi для ейнага хворага сэрца, якiя па два месяцы йшлi з Наваполацку ў Зэльву. Пра тое, як пасадзiўшы нас за шчодры стол, яна падымала кiлiшак са сваiм улюбёным цытрынавым лiкёрам i, зьвяртаючыся непасрэдна да электраразэткi, казала: "Выпьем за нашего дорогого Леонида Ильича!" Пра тое, як праз колькi хвiлiнаў пасьля прыезду гасьцей у хаце неадменна зьяўлялася ўвiшная мэдсястрычка, якая рабiла Ларысе Антонаўне ўколы тых самых (дай Бог!) лекаў i якую ў гэты дзень ужо марна чакалi ўсе астатнiя зэльвенскiя хворыя, бо мэдсястрычка добра разумела, якi адказны ўчастак работы даручылi ёй таварышы.

Калi-небудзь я, вiдаць, напiшу, як зьневажалi яе зэльвенскiя настаўнiкi. Як яна дасылала лiсты Машэраву i якiя атрымлiвала адказы. Як угаворвалi яе прыняць савецкае грамадзянства, а яна ўпарта хацела заставацца грамадзянкаю Беларускае Народнае Рэспублiкi. Як, пахаваўшы мужа, яна жыла са сваiм сабачкам Жуком у абторканай мiкрафонамi i абкружанай сьцяной падазронасьцi й нянавiсьцi хаце. "Нi адзiн народ так не прынiжаў сваiх паэтаў, сваiх жанчын", - напiсала яна ва ўспамiнах.

Калi-небудзь я распавяду, кiм была яна для нас у тыя гады.

Сёньня ж найперш прыгадваецца iншае: складзеныя на грудзях васковыя рукi, увачавiдкi сьсiвелы ад гора Жук ля труны з гаспадыняю, твары Зянона Пазьняка, мастака Яўгена Кулiка, гiсторыка Мiхася Чарняўскага, якi за год да гэтага, шмат чым рызыкуючы, вывез з Зэльвы Бабулiну "Споведзь", што цяпер друкуе часопiс "Маладосць"...

У краiне незалежнай, дэмакратычнай i культурнай разьвiтаньне з адной з найталенавiцейшых яе паэтак сталася б днямi народнага смутку. У нас, у Беларусi, гэтая журботная падзея прайшла непрыкметна, бо амаль нiхто проста ня ведаў нi пра паэтку, нi пра яе сьмерць, а калi б i ведаў, дык большасьцi ўсё адно было б "да лiхтара". Ну, а што тычыцца беларускай iнтэлiгенцыi, дык яе ў тыя красавiцкiя i, дарэчы, выхадныя днi апанавала пошасьць раптоўных хваробаў, сумеры якой можна параўнаць хiба што з колькасьцю тэрмiновых камандзiровак, маршруты якiх пралеглi дужа далёка ад Зэльвы.

Тым часам там, дзе трэба, выпiсвалi камандзiроўкi менавiта ў Зэльву. I ўсё-ткi на кожнага, хто прыехаў хаваць Паэтку, прыпала, здаецца, ня больш, чым па двое падсуседзяў. Далiбог, гэта былi неблагiя суадносiны, i няхай выбачаюць тыя, каго я не ўзгадаю.

З Наваполацку прыехаў iнжынэр Вiнцэсь Мудроў, зь Менску - археолягi Iгар Чарняўскi й Валеры Шаблюк, а таксама дырэктар акадэмiчнага Музэю старажытнабеларускае культуры Вольга Церашчатава з каляжанкамi. Вянок ад Саюза пiсьменьнiкаў Беларусi прывезьлi Вольга Iпатава й Адам Мальдзiс. З Гораднi прыехала Данута Бiчэль зь сябрамi, з Жлобiна - былы лягернiк Мiкола Канаш, якога мы зь Вiнцэсем (даруйце нам, Мiкола Iмполевiч) прынялi ў цягнiку за чалавека з канторы.

Сапраўдныя ж людзi ў цывiльным прыбылi на машынах зь менскiмi, гарадзенскiмi й берасьцейскiмi нумарамi.