Крумкачоы гай (на белорусском языке)   ::   Олешко Антон

Самога то дома няма, а сын Мiкола, з сухой рукой, то, мабыць, ноччу кудысьцi ходзiць. У лес цi за лес, а мо на дарогу. От так, браце.

Змiцер пляснуў рукамi па сцёгнах, задаволена пацёр далонямi.

- Сёння ён дома?

- Дома.

Ворка Дзiкун сказаў пра Данiка Мiколу пад гарачую руку з-за крыўды на бацьку, а пасля адумаўся. Ён глянуў на памяшканне райвыканкома i хацеў штосьцi сказаць.

- Чаго так глядзiш? Тут ужо не рэвэка, а камендатура. I я ў гэтым доме маю канцыляру, - падмiргнуў Змiцер. - Прашу заходзiць.

- Няхай ужо як будзе патрэба.

- А цяпер што? Няма iнтэрасу?

Ворка пацiснуў плячамi. Ён не вельмi разумеў, куды хiлiць Змiцер.

- Я знаю цябе як добрага гаспадара. I немцы такiх таксама любяць. Ферштэен? А калi трэба будзе што-небудзь, то не саромейся. Заходзь.

Ворка насцярожана аглядаў на Змiцеры нямецкi кiцель.

- Добра, - паабяцаў ён.

Не паспеў Ворка вярнуцца дадому, як немцы ўжо забралi Мiколу. У канцы сяла сабралiся людзi, да натоўпу далучыўся i Ворка Дзiкун, бедаваў разам з усiмi, крычаў, што Мiкола Данiк зусiм хворы i цiхманы чалавек.

Назаўтра, паснедаўшы, Ворка выйшаў на вулiцу i стрэў з возам снапоў старога Петрыка.

- Бог помач! - сказаў Ворка.

- Нешта нiякай помачы ад яго, адна немач, - адказаў Петрык.

- Возiш, стары, сабе снапы, а я? - азiрнуўся Ворка на ўласную сядзiбу. Нi стопкi, нi гуменца. Пуста. Усё забраў Данiк...

- Каторы Данiк?

- Не малады ды хворы, а стары, Васiль...

- Хто старое спамяне, таму асцюк у вока, - сказаў Петрык. -Трэба, чалавеча, забываць ранейшыя крыўды. Такая ў нас калатэча!

- Я без крыўды. Дзе там! - азваўся Ворка Дзiкун. - Убачыў, што вязеш снапы, то i сказаў. Ведама, у цябе ёсць куды везцi, на тваёй сядзiбе стаiць гуменца.

Петрыкава гумно сапраўды ацалела. Там ляжаў калгасны iнвентар. Гумны ж суседзяў i Воркава разабралi, як будавалi цялятнiк.

- I ты вязi ў маё гумно. Ды якое яно маё? Калiсьцi было маё. Цяпер наша. Вязi, памесцiмся... - Петрык разгладзiў вусы. - Чуў, што надоечы было каля Бязверхавiчаў?

- Не.

- Так iрванулi, кажуць, што два цягнiкi скiнулiся з рэек. Многа ехала пяхоты з танкамi. У-у... Там такое рабiлася!

- От, скажы, нехта ж гэта робiць. I так хвацка.

- Кажуць, Коршак нейкi.

Ворка Дзiкун даўно прачуў, што ёсць якiсьцi Коршак. Ён палiў склады, падрываў эшалоны i масты. Ворка здзiўлена пакiваў галавою.

- I нiхто не бачыў таго Коршака. Сёння ён, скажам, тут, а назаўтра акажацца пад Грэскам цi пад Цiмкавiчамi. Хiтра робiць.

- Добра кажаш... Мусiбыць, за гэта i Данiка Мiколу забралi, - уставiў Ворка. - Нехта, мабыць, падаткнуў, што так i так, з Коршакам мае хаўрус. Га? А немцам толькi скажы...

- Скажу табе, што ёсць у нашым сяле гады, - сказаў Петрык. - Уведаць толькi - ды пятлю на iх. З такiмi страшна разам жыць.

- Дзiва што, сусед, - пагадзiўся Ворка, азiраючыся.

- А сам куды выправiўся?

- У Граву iду.

- Што там рабiцьмеш?

- Нешта Ганна наказвала, каб прыйшоў.

- Памагчы што трэба?

- Пэўна, нешта трэба зрабiць. Чалавек яе, як i твой Алесь, падаўся на ўсход, - апошнiя словы сказаў Ворка вельмi цiха i краем вока зiрнуў на Петрыка.

"Злуеш, старое карыта, што я дома, - падумаў Ворка. - Няма дурных бегчы ад свае хаты".

- Не чуў, дзе цяпер нашы?

- За Ельняй недзе. А дзе пэўна, нiхто не ведае. Словам, пад Маскву ўжо забеглi.

Стары Петрык пакiваў галавой i, як здалося Дзiкуну, холадна паглядзеў на яго.

- Няма на немчуру плягi! Но-о! - гукнуў стары на каня.

Воз пасунуўся па вулiцы далей, а Ворка неўзабаве апынуўся за сялом.

Да Гравы, дзе дачка была замужам, напрасткi тры кiламетры, а калi пайсцi бiтай дарогай, то набярэцца ўсе сем. Аднак па ёй усе ездзiлi i хадзiлi, робячы такi круг, бо простай дарогi, што iшла паўз Крумкачоў гай, на Граву даўно не было. Увесь гэты лес, а за iм лог адышлi пад артылерыйскi палiгон.

"Цяпер у нас артылерыйскi палiгон ад Белага да Чорнага мора", - падумаў Ворка Дзiкун.