Так сказаы Заратустра (на белорусском языке)   ::   Ницше Фридрих Вильгельм

Пакуль яшчэ шчодра родзiць ягоная глеба. Але прыйдзе час, i зубожыцца яна i знясiлiцца, i выноснае дрэва больш не вырасце на ёй.

Гора! Блiзiцца час, калi чалавек ужо не пусцiць над людзьмi стралы сваёй палкасцi, i цецiва ягонага лука адвыкне трымцець!

Я кажу вам: трэба мець у сабе хаос, каб змагчы нарадзiць зорку, якая б танцавала. Я кажу вам: у вас пакуль што ёсць хаос.

Гора! Блiзiцца час, калi чалавек не здолее больш нарадзiць нiводнае зоркi. Гора! Блiзiцца час сама пагарджанага чалавека, якi не здолее пагарджаць самiм сабою.

Дзiвiцеся! Я пакажу вам апошняга чалавека.

"Што такое любоў? Што такое стваранне? Што такое палкасць? Што такое зорка?" - так пытаецца апошнi чалавек, маргаючы.

Зямля змалела, i на ёй корпаецца апошнi чалавек, якi нiкчэмнiць усё на сваё падабенства. Ягоны род нязводны, як земляныя блохi: апошнi чалавек жыве даўжэй за ўсiх.

"Мы прыдумалi шчасце", - кажуць апошнiя людзi, маргаючы.

Яны пакiнулi мясцiны, дзе было сцюдзёна, бо iм патрэбна цяпло. Яны яшчэ любяць блiзкага i горнуцца да яго; бо iм патрэбна цяпло.

Хваробы i недавярства лiчацца ў iх за грэх, бо яны ходзяць абачлiва. Толькi дурань можа спатыкацца аб камянi i людзей!

Час ад часу - крыху яду: ён накалыхвае прыемныя сны. I паболей яду напаследак, каб прыемней было сканаць.

Яны яшчэ працуюць, бо праца ў iх - забава. Але клапоцяцца, каб тая забава не лiшне стамляла.

Не будзе ўжо нi бедных, нi багатых: i тое, i другое надта дакучае. I хто захоча загадваць? Хто - упакорвацца? I тое, i другое надта дакучае.

Няма пастуха, ёсць толькi статак! Ва ўсiх аднолькавыя жаданнi, усе роўныя; той, хто думае iнакш, самохаць iдзе ў дом вар'ятаў.

"Раней увесь свет быў вар'яцкi, - кажуць сама празорлiвыя, маргаючы.

Усе яны разумныя, усе яны ведаюць, што было: так што iх кпiнам супыну няма. Яны яшчэ сварацца, але хутка замiраюцца - каб не навярэдзiць жывата.

Ёсць у iх i свае маленькiя радасцi на кожны дзень i маленькая радасць на кожную ноч; але найбольшы клопат - здароўе.

"Мы прыдумалi шчасце", - кажуць апошнiя людзi, маргаючы...

Тут скончылася першая Заратустрава казань, якую называюць таксама "Прадмоваю", бо на гэтым месцы яго перапынiлi радасныя крыкi людскога збою: "Дай нам гэтага апошняга чалавека, о Заратустра, - крычаў люд, - зрабi нас апошнiмi людзьмi! Налiха нам твой Звышчалавек!" I ўсе радавалiся, цмокалi языкамi. Але засмуцiўся Заратустра i сказаў свайму сэрцу:

"Не разумеюць мяне: не на iхнiя вушы казань мая.

Задоўжыўся жыць я ў гарах, зачаста ўслухоўваўся ў шум ручаёў i дрэў: i вось прамаўляю да iх, быццам да пастухоў.

Як ранiцай горы, няўзрушная i светлая душа мая. А яны думаюць, што я халодны пакепнiк i цешуся злоснымi жартамi.

I вось яны дзiвяцца на мяне i смяюцца, а смеючыся, яшчэ i ненавiдзяць мяне. Лёд у iх смеху".

6

Але тут сталася нешта такое, што знямовiла ўсе вусны i знерухомiла вочы, бо якраз гэтым часам узяўся за штукi скакун на вяроўцы; ён з'явiўся з-за маленькiх дзвярэй i пайшоў па вяроўцы, нацягнутай памiж дзвюма вежамi над рыначным пляцам, поўным людзей. Ужо ён адолеў свае паўдарогi, калi маленькiя дзверы адчынiлiся зноў i нейкi стракаты малец, убраны за блазна, выхапiўся з iх i борздзенька пашыбаваў па вяроўцы следам. "Наперад, кульгач, - закрычаў ён страшным голасам, - наперад, гультаёвiны кавалак, махляр, храпа намазаная! А то каб не паказытаў я табе пяты! Што ты тут робiш памiж вежамi? Тваё месца ў вежы, туды цябе трэба запраторыць, каб не заступаў дарогi лепшаму за цябе!" i штослова наблiжаўся да танцора, а як падышоў за крок, сталася нешта жудаснае, што сцяло ўсiм вусны i завалакло ўсiм вочы: ён крыкнуў, як чорт, i пераскочыў цераз таго, якi стаяў у яго на дарозе. А танцор, убачыўшы, што супернiк перамагае, страцiў раўнавагу, кiнуў сваю жардзiну i паляцеў у бездань - вiхура мiгатлiвых рук i ног.