Уяыны мастак (на белорусском языке)   ::   Пармелен Элен

А ўсё тое, што пiша пра Дуена Муаўр, так старанна ўзважваецца i ў iнтэлектуальным, i ў прафесiйным плане, словы падбiраюцца так бездакорна, што зразумець гэта цяжка.

Як цяжка зразумець i жывапiс Дуаена. Эла кажа, што калi думкi-палотны Дуаена стануць даступнымi кожнаму, яны ўсе ўжо будуць у iншым свеце. На сённяшнi дзень гэта самыя элiтарныя творы з усiх, якiя ведала мастацтва. "Таму, - кажа яна, - найбольш палкiмi паклоннiкамi Дуаена, акрамя некалькiх дасведчаных калекцыянераў, якiя даюць яму магчымасць iснаваць, з'яўляюцца Жуж i Партэн, самi пiсьменнiкi, вельмi цяжкiя для недасведчаных, i Муаўр, вельмi перадавы паэт, не лiчачы афiцыйнай асобы, Правiдана, якi ў свой час выкладаў фiласофiю".

У некаторых колах мастакоў так званага авангарду з Дуаена кпяць. Яго лiчаць у жывапiсе больш кухарам, чым мастаком. Гэта таксама адна з прычын замкнёнага жыцця Дуаена, бо ён, як кожны мастак, пакутаваў ад гэтага.

Сам ён верыў у сябе, але з пэўнай доляй сумнення, неабходнага чалавеку творчаму. Ён верыў у мастацтва, прасякнутае iнтэлектам, якому ён служыць, як старанны рамеснiк, багаты сваiм надзейным рамяством. Ён апора тых iдэй, якiя яго сябры выцягваюць, бы нiтку з клубка, потым з яго палотнаў. Яны не зусiм супадаюць з ягонымi, вельмi неакрэсленымi, якiя губляюцца ў колеры i сюжэце. Iдэi яго сяброў куды багацейшыя i абцяжараныя словамi. Часам яны выклiкаюць здзiўленне. Але гэтыя дапоўненыя iдэi i выразы ўвасаблялiся ў наступнай карцiне i гэтак далей.

Кажуць, што ўсе яго палотны падобныя адно да аднаго, але ў iх безлiч варыяцый. Так цi iнакш, працуе ён марудна, робiць мала. За выключэннем высокапастаўленага Правiдана i яго сяброў, якiм ён падарыў некалькi карцiн, i яшчэ шасцi-сямi калекцыянераў, кожны з якiх набыў за апошнiя тры гады па некалькi яго твораў, Дуаена ведаюць толькi сярод мастакоў. У яго няма нi свайго прадаўца карцiн, нi галерэi, нi кантракта. Ён зрэдку выстаўляе свае карцiны ў таго гандляра карцiнамi, з якiм у яго ёсць дамоўленасць на выстаўку. Дзякуючы ўплывоваму Правiдану некалькi яго карцiн купiлi замежныя музеi.

Такiм чынам, у Дуаена ёсць сваё вузкае асяроддзе, якога цяпер няма нi ў аднаго мастака. Пра гэта нiколi не гавораць, як не гавораць пра старажытнаегiпецкiх багоў у Ватыкане. Усiм займаецца Эла. Яна - аб'ект асаблiвага захаплення, яе акружаюць павагай, ёй прыносяць невялiчкiя кактусы ў вазоннiцах, якiя яна збiрае. "Што б ён рабiў без яе?" - гавораць усе. Гэта цудоўная жанчына. Жуж, Партэн i Муаўр лiчаць, што ў яе ўзвышаная душа, адкрытая для тых абсягаў жывапiсу, праз якiя iдзе Дуаен. Яны яе вельмi шануюць. Яе бясконцая самаахвярнасць дапамагае захоўваць той клiмат, у якiм могуць нарадзiцца творы Дуаена.

Гэта маленькая кругленькая жанчына, якая нiколi не задае сабе пытанняў.

Дуаен трэ мускатныя арэхi ў сваю страву, якая кiпiць ужо дзве гадзiны. Мускатны арэх кладуць за гадзiну да канца варкi. Ён не вельмi задаволены зробленым за дзень. Раптам ён успомнiў пра крытыка, якi напiсаў, што яго карцiны нагадваюць цёрты мускатны арэх, i злёгку прыкусiў губу. Ён не абыякавы да крытыкi. Ён не адзiнокi, яго цесна акружаюць сябры, але часам яму здаецца, што iх вельмi мала.

Ён працуе з верай i мала-памалу пачынае думаць пра сябе так, як думаюць пра яго сябры. Раней ён адчуваў сябе толькi мастаком. Цяпер ён адчувае сябе ў пэўнай меры выканаўцам нейкай мiсii.

У той самы момант, калi ў майстэрнi Дуаена гатуецца славутая страва, ад якой Муаўр можа трапiць на той свет i якая застанецца вядомай самымi вялiкiмi косткамi з мозкам, якiя толькi бачылi, пачынаецца аперацыя Дуаен.

Вядомы ў Парыжы калекцыянер вядзе дзелавую размову з сярэднiм уладальнiкам сярэдняй галерэi. Пад час размовы ён яму кажа:

- Дарэчы, у мяне ёсць карцiна Дуаена, якой я хацеў бы пазбыцца. Гэта вас не зацiкавiць?

- Не, анi, - адказвае гандляр. - Гэта нiчога не варта. Што я буду з ёй рабiць? Ёсць, канечне, некалькi аматараў, але на рынку гэта нуль.

- Што ж, тым горш.