Стары чалавек i мора (на белорусском языке)   ::   Хемингуэй Эрнест

Стары чалавек стукнуў раз, два i тры разы. Ён пачуў, як трэснуў румпель, i тады памкнуў наперад з расшчэпленым дзяржальнам. Адчуўшы, як той працяў мяса акулы, i ведаючы вастрыню ягоную, стары чалавек загнаў дзяржальна ў акулу iзноў. Тая, пакiнуўшы рэшткi свае ахвяры, павалюхала ад чоўна. Гэта была апошняя акула з гурта, якi прыходзiў. Больш iм не было чаго есцi.

Стары чалавек з цяжкасцю дыхаў i адчуваў у роце дзiўную нейкую, з прысмакам медзi саладжавасць. На момант ён устрывожыўся, але саладжавасцi гэтай было небагата.

Ён сплюнуў у акiян i сказаў:

- Ешце гэта, gаlaпоs, i хай вам трызнiцца, што вы забiлi чалавека.

Ён разумеў, што разбiты канчаткова i непапраўна, i пайшоў назад на карму. Уставiўшы ў адтулiну стырна няроўны зламаны канец румпеля, ён пераканаўся, што зможа больш-менш няблага кiраваць стырном. Стары чалавек акрыў мяшком плечы i ўзяў ранейшы курс. Зараз ён плыў лёгка, а ў галаве ягонай не было анi пачуццяў, анi думак. Нiчога ўжо яго не абыходзiла, i ён вёў свой човен дадому, да прыстанi, пiльна i ўмела, як толькi мог. Уночы акулы накiдвалiся на шкiлет, усё адно як прыбiралi са стала крошкi. Стары чалавек не зважаў нi на iх, нi на што яшчэ апрача стырнавання. Ён адно заўважыў, як лёгка i плаўна кiруе зараз човен, калi побач з iм няма вялiзнага цяжару.

"Яна спраўная*, - падумаў ён. - Цэлая i зусiм не пашкоджаная, калi не лiчыць румпеля. Але той няцяжка змянiць".

* Для старога чалавека човен - разумная iстота жаночага роду.

Стары чалавек адчуваў, што зараз ён усярэдзiне плынi, адсюль яму былi вiдаць агнi паселiшчаў уздоўж берага. Стары чалавек ведаў, дзе ён, адгэтуль было рукой падаць дадому.

"Вецер - вось хто наш сябра, - падумаў ён. - Часамi, - дадаў ён. - I вялiкае мора з нашымi прыяцелямi i ворагамi, i пасцель. Пасцель будзе найвялiкшай асалодай. Як лёгка пераможанаму, - падумаў ён. - Я нiколi не ведаў гэтага. I што ж цябе перамагло?" - задаў ён сабе пытанне.

- Ды нiчога, - вымавiў ён уголас. - Проста я занадта далёка заплыў.

Калi ён заходзiў у маленькую бухту, агнi на "Тэрасе" ўжо не гарэлi, i ён ведаў: усе спяць. Вятрыска доўга набiраў сiлу i цяперака моцна дзьмуў. Аднак у гаванi было спакойна, i ён падплыў да малой лапiны галькi пад скаламi. Навокал не было нiкога, каб яму дапамагчы, дык ён i павеславаў, як мага далей. Пасля ён выйшаў з лодкi ды прывязаў яе да скалы.

Стары чалавек выцягнуў мачту, скруцiў ветразь i завязаў яго. Узвалiўшы мачту на плечы, пачаў караскацца ўгору. Толькi тады ён уведаў усю глыбiню свае стомы. Стары чалавек прыпынiўся на момант i зiрнуў назад, i ўбачыў у водблiску вулiчнага святла вялiзны хвост рыбiны, што ўздымаўся за кармой чоўна. Ён убачыў белую голую лiнiю ягонай хрыбетнiцы, цёмную масу галавы, з якой тырчала дзюба, усю галiзну рэшты.

Стары чалавек стаў караскацца зноў, але каля вяршынi ўзгорка ўпаў i колькi часу ляжаў, з мачтай на плячы. Ён намагаўся ўстаць, але гэта было яму не па сiле, i ён сядзеў тамака, трымаючы мачту на плячы, ды пазiраў на дарогу. Кот шмыгнуў на далёкiм схiле ўзгорка, спяшаючыся па нейкiх сваiх справах, стары чалавек паназiраў за iм. А потым вочы ягоныя глядзелi на дарогу.

Урэшце стары чалавек паклаў мачту на дол i ўстаў. Падняў мачту, узвалiў на плячо i папхнуўся па дарозе ўгору. Ён мусiў пяць разоў сядаць аддыхвацца, пакуль дабраўся да свайго жытла.

У халупе ён прыставiў мачту да сцяны, у цемры адшукаў бутэльку з вадой i трохi глынуў з яе. Пасля ўлёгся на ложак. Стары чалавек нацягнуў коўдру на сябе i заснуў, лежачы тварам на газетах, выпрастаўшы рукi далонямi ўгору.

Ён спаў, калi хлопчык зазiрнуў ранiцою ў дзверы. Дзьмула гэтак моцна, што на дрэйфуючых лодках* нельга было выходзiць у мора, i хлопчык позна спаў, а пасля прыйшоў, як i кожнае ранiцы, у хацiну старога чалавека.

* Лодкi з адмысловымi сеткамi, у якiя падчас прылiву заплывае рыба.